Frantziarren konbentzio gerrako inbasioan, Gipuzkoa okupatzen zuten errege gaztelarren tropek alde egin ondoren, Euskal Herri osoa Pariseko Errepublikaren mende lotu zen. Bidasoa 1794ko uztailean zeharkatu zuten eta Donostiako giltzak tirorik bota gabe eman zitzaizkien abuztuaren 3an.
Hurrengo egunean, Gipuzkoako Batzar Nagusiak Getarian bildu eta Errepublika propioa sortzeko eskaria egin zioten frantsesei. 3. artikuluan zera eskatu zuten: “1200. urte arte izan zen bezala, Probintzia, independentea izan dadila”. Historikoki ez da zuzena, zeren eta, Gipuzkoa inoiz ez da izan independentea. 1200 arte baskoien nafar erresuma osatzen zuen beste tenentziekin batera, eta Gaztelak, inbasio armatuaren bidez okupatu zuen lurraldea; 1794an, frantsesek egin bezala.
Garai hartako euskaldunen oroimen historikoan txertatua zegoen haiek ez zirela ez frantsesak ez espainolak, aurretik independenteak izan zirela alegia. Ezagupen historikoa oso zuzena ez izan arren duintasun nahikoa izan zuten horretan oinarritu eta Gipuzkoarentzat Errepublika independentea eskatzeko. Bi hilabeteko epe motzez bederen eskaria bete zen; gero, gerraren patua medio, Godoyren esku geratu ginen berriro.
Memoria historikoak garenaren sena piztuta mantentzen digu, eta Historiak, sugar horren zergatia oinarri duten gertakariak argitzen dizkigu. 1200 aurretik eta ondoren ere Europan euskal-nafar Estatu independentea izan bagara, zergatik ez gara izango etorkizunean?
Beñi Agirre
Euskara irakaslea
Nabarralde-k argitaratua
