“Lapurra gauez zure etxean sartzen bada eta oihu egiten baduzu, ez dizu inork adituko. Alarmarik baduzu, polizia ailegatuko (sic) da. Babestu zure seme-alabak”.
“Lapurra zure etxean sartzen bada eta bila dabilena aurkitzen ez badu, ez da joanen, haserretuko da. Babestu zure familia”.
“Lapurrak zure txaleteko hesiaren gainetik salto egiten badu, salbatuko zaituen bakarra alarmak jotzea da”.
Segurtasun enpresa handi eta famatu baten iragarki berriak dira hauexek. Hiru adibide. Entzun nituen lehen aldiaz geroztik, ezin dut ene harridura agertzeko beharra ito. Segurtasun eta alarma kontuetan liderra izanen da, ez dakit batere, baina darabilen marketin modeloan boterearen sistemaren arrasto garbia ageri du.
Halako teknika komertzialekin (subliminaltasuna ez da honezkero baliozko balore, antza denez) erraza da izua eragitea, segurtasun eza (erredundantzia jokoan) sorraraztea, eta horren araberako emaitzak eskuratzeko bideak marraztea. Beldurra emozio primarioa dugu; instintu defentsiboa gugan da. Eta beldurra kutsakorra da. Beldurrak indar eman diezaguke, baina baita ahuldu ere. Hala da tresna bihurtzen, erreminta. Oso eraginkorra gainera. Ongi daki erlijioak. Ongi daki botereak.
Beldurra denaren oinarria da (B. Russell); misterioari beldurra, porrotari beldurra, heriotzari beldurra. Afera da beldur zeri izan behar zaion seinalatzen zaigula gero eta gehiago. Instintiboa izan ordez, ia-ia katalogatu digute izua.
Chomskyk esana du manipulazio mediatikoaren 10 legeak edo estrategiak nola diren. Alderdi emozionala hausnarketa baino gehiago erabiltzean datza arauetako bat; klasikoa da analisi arrazionalean kortozirkuitoa sortzeko teknika, ondotik gizabanakoaren izaera kritikoan zuzen-zuzenean eragiteko. Erregistro emozionala erabiliz, inkontzientera ailegatzeko atea zabaltzen ahal da ideiak, desioak, beldurrak ezartzeko, jokaerak eginarazteko edo induzitzeko.
Iragarki horiek, denak bezala, eragileak dira, baina zerbait gehiago ere bai; inbasibo, kezkagarri, merkadeante, katastrofearen iragarle ari dira (“oihu egiten baduzu, ez zaitu inork adituko”). Eta, ez da, delako enpresa horren publizitateak loa eragotzi behar digunik; beldurraren kulturak erabat hartuta gauzkala ohartzea, baizik. Izozmendiaren muturra besterik ez da, bai; baina izozmendi handiarena. Adi.
Alarmak gora eta alarmak behera, kasualitatez lagun batek aste honetan bertan, halako arratsalde batez, ijito familia bat aurkitu zuen etxeko atarian (herri txikia da); tinbrea joka sendi osoa haur parea eta guzti. “Kaixo jaun, eskatzera gatoz, bestela, jan ahal izateko, ebastera etorri beharko dugu”. Securitas-eko marketin departamentuari kontatzekotan naiz.
